Strandasýsla
Strandasýsla er sýsla á Vestfjörðum á Íslandi sem nær frá Holtavörðuheiði í suðri að Geirólfsgnúpi í norðri. Íbúafjöldi sýslunnar var 747 í árslok 2008. Strandir eru heiti á byggðinni og svæðinu sem liggur norður meðfram vestanverðum Hrútafirði og Húnaflóa þar til Hornstrandir taka við.
Vestan megin á Strandasýsla mörk að Norður-Ísafjarðarsýslu, Austur-Barðastrandarsýslu og Dalasýslu. Austan megin er Húnaflói og Vestur-Húnavatnssýsla. Suðurendi sýslunnar teygir sig upp á Holtavörðuheiði þar sem hann mætir sýslumörkum Mýrasýslu.
Stærsti þéttbýlisstaður Strandasýslu er þorpið Hólmavík við Steingrímsfjörð um miðbik Stranda með 368 íbúa (1. jan. 2009). Þar er meðal annars rækjuvinnsla og þó nokkur útgerð. Annar þéttbýliskjarni við norðanverðan Steingrímsfjörð er Drangsnes og við Hrútafjörð er Borðeyri. Á Steingrímsfirði, úti fyrir Drangsnesi, er eyjan Grímsey. Akvegur fær öllum bílum liggur að Ingólfsfirði, norðan Trékyllisvíkur, en jeppavegur nær alla leið í Ófeigsfjörð.
Hugsað til Hornstranda
Víða liggja „verndaranna“ brautir.
Vart mun sagt um þá,
að þeir hafi óttast mennskar þrautir,
eða hvarflað frá,
þótt þeim enga auðnu muni hyggja
Íslandströllin forn.
Mér er sagt þeir ætli að endurbyggja
Aðalvík og Horn.
Við sem eitt sinn áttum þarna heima
undrumst slíkan dug.
Okkur þykir þægilegt að gleyma
því sem skelfdi hug.
Gleyma ísi og útmánaðasveltu,
angri, kotungsbrag.
Muna gróðurilm og sjávarseltu,
sól og júnídag.
Hungurvofur, hrjósturbyggðir kaldar
hugdeig flýðum við.
Vitið samt: Þær eru eftir taldar
ykkur, hetjulið,
vegna þess hann afi okkar hlóð þar
ofurlítinn bæ,
vegna þess að vaggan okkar stóð þar
varin hungri og snæ.
Láttu, fóstra, napurt um þá næða
norðanélin þín,
fjörudrauga og fornar vofur hræða.
Feigum villtu sýn,
þeim, sem vilja virkjum morðsins níða
vammlaust brjóstið þitt.
Sýni þeim hver örlög böðuls bíða
bernskuríkið mitt.
Byltist, fóstra, brim í geði þungu.
Barnið leitar þín.
Legg mér hvessta orðsins egg á tungu,
eld í kvæðin mín.
Lífsins mátt og orðsins afl þar kenni
ármenn réttar þíns.
Níðings iljar alla daga brenni
eldur ljóðsins míns.
Jakobína Sigurðardóttir
Árneshreppur Kaldrananeshreppur Hrófbergshreppur Hólmavíkurhreppur Kirkjubólshreppur Fellshreppur Óspakseyrarhreppur Bæjarhreppur
Vestan megin á Strandasýsla mörk að Norður-Ísafjarðarsýslu, Austur-Barðastrandarsýslu og Dalasýslu. Austan megin er Húnaflói og Vestur-Húnavatnssýsla. Suðurendi sýslunnar teygir sig upp á Holtavörðuheiði þar sem hann mætir sýslumörkum Mýrasýslu.
Stærsti þéttbýlisstaður Strandasýslu er þorpið Hólmavík við Steingrímsfjörð um miðbik Stranda með 368 íbúa (1. jan. 2009). Þar er meðal annars rækjuvinnsla og þó nokkur útgerð. Annar þéttbýliskjarni við norðanverðan Steingrímsfjörð er Drangsnes og við Hrútafjörð er Borðeyri. Á Steingrímsfirði, úti fyrir Drangsnesi, er eyjan Grímsey. Akvegur fær öllum bílum liggur að Ingólfsfirði, norðan Trékyllisvíkur, en jeppavegur nær alla leið í Ófeigsfjörð.
Hugsað til Hornstranda
Víða liggja „verndaranna“ brautir.
Vart mun sagt um þá,
að þeir hafi óttast mennskar þrautir,
eða hvarflað frá,
þótt þeim enga auðnu muni hyggja
Íslandströllin forn.
Mér er sagt þeir ætli að endurbyggja
Aðalvík og Horn.
Við sem eitt sinn áttum þarna heima
undrumst slíkan dug.
Okkur þykir þægilegt að gleyma
því sem skelfdi hug.
Gleyma ísi og útmánaðasveltu,
angri, kotungsbrag.
Muna gróðurilm og sjávarseltu,
sól og júnídag.
Hungurvofur, hrjósturbyggðir kaldar
hugdeig flýðum við.
Vitið samt: Þær eru eftir taldar
ykkur, hetjulið,
vegna þess hann afi okkar hlóð þar
ofurlítinn bæ,
vegna þess að vaggan okkar stóð þar
varin hungri og snæ.
Láttu, fóstra, napurt um þá næða
norðanélin þín,
fjörudrauga og fornar vofur hræða.
Feigum villtu sýn,
þeim, sem vilja virkjum morðsins níða
vammlaust brjóstið þitt.
Sýni þeim hver örlög böðuls bíða
bernskuríkið mitt.
Byltist, fóstra, brim í geði þungu.
Barnið leitar þín.
Legg mér hvessta orðsins egg á tungu,
eld í kvæðin mín.
Lífsins mátt og orðsins afl þar kenni
ármenn réttar þíns.
Níðings iljar alla daga brenni
eldur ljóðsins míns.
Jakobína Sigurðardóttir
